Jak wybrać olej do swojej maszyny?
Nie każdy ogrodnik jest mechanikiem – szczególnie jeżeli pracuje jedynie w swoim prywatnym ogrodzie. Dlatego nie ma nic wstydliwego w tym, że jeśli kupujesz swoją pierwszą maszynę ogrodową, niekoniecznie wiesz, jaki olej do niej wybrać. Tym artykułem postaramy się przybliżyć Ci różnice pomiędzy poszczególnymi olejami silnikowymi i podpowiedzieć, czym powinieneś się kierować przy ich wyborze.
Olej do dwusuwów a olej do czterosuwów – różnice
Zaczniemy od rzeczy fundamentalnej – olej do silnika czterosuwowego (4T) i olej do silnika dwusuwowego (2T) to dwa różne oleje silnikowe. I to różne do tego stopnia, że użycie niewłaściwego oleju, może bardzo szybko uszkodzić lub całkowicie zniszczyć silnik Twojej kosiarki czy pilarki. Dlaczego?
W silniku czterosuwowym układ smarowania jest niezależny od układu paliwowego. Olej nie powinien być spalany w komorze spalania razem z mieszanką paliwową – jego zadaniem jest jedynie smarowanie wszystkich elementów ruchomych silnika. W związku z tym te oleje muszą cechować się dużą trwałością. Oprócz tego zbierają zanieczyszczenia powstałe w trakcie pracy silnika i przenoszą je do filtra oleju, oczyszczając w ten sposób jednostkę napędową.
Z kolei w silniku dwusuwowym olej jest wymieszany z paliwem i w ten sposób przechodzi przez silnik tą samą drogą co benzyna. Jego cykl życia jest o wiele krótszy, a dodatki, które ułatwiają rozpuszczanie go w benzynie, jeszcze bardziej zmniejszają jego trwałość. To tylko wierzchołek góry lodowej, bo ze względu na zupełnie inne warunki pracy lista różnic w składzie jest bardzo długa.
To właśnie ze względu na te zabójcze dla innych silników różnice, oleje do dwusuwów są barwione. Dzięki temu możesz rozpoznać czy dana benzyna jest już zmieszana z olejem (będzie miała inny kolor niż czysta) i nie nalejesz jej przypadkiem do silnika czterosuwowego. Pamiętaj: pod żadnym pozorem nie stosuj tych olejów zamiennie.
Kryteria wyboru oleju
Zatem jak wybrać konkretny olej do dwu lub czterosuwu? Po pierwsze sprawdź instrukcję obsługi danego urządzenia. Tam znajdziesz oznaczenia konkretnego typu oleju, który jest polecany przez producenta maszyny. Użycie zalecanego oleju to najpewniejszy sposób na długą żywotność i bezproblemowe użytkowanie urządzenia.
Jeśli stosujesz inny olej, trzymaj się po prostu właściwych oznaczeń. W przypadku olejów do czterosuwów często spotykana (na przykład w dziale z olejami naszego sklepu) jest klasyfikacja lepkościowa SAE (Stowarzyszenia Inżynierów Motoryzacji). Składa się z jednej lub dwóch liczb, oznaczających stopień lepkości oleju w warunkach zimowych lub letnich. Lepkość oleju w zimie to liczba z dodatkiem litery W. Przykładowo olej silnikowy SAE 10W-40 ma zimową klasę lepkości 10, natomiast letnią 40.
Normy zimowe są kluczowe przy starcie silnika „na zimno” w ujemnych temperaturach. Kontynuując przykład, olej 10W powinien nadawać się jeszcze do pompowania w temperaturze -30°C, podczas gdy olej 25W zachowuje tę właściwość do -15°C – próba uruchomienia silnika zalanego tym olejem w niższej temperaturze może skończyć się poważnymi uszkodzeniami, ponieważ olej 25W zakrzepnie. Trzeba na to szczególnie zwracać uwagę w przypadku maszyn używanych zimą, jak odśnieżarki albo traktorki ogrodowe z dołączonym pługiem.
Norma letnia odnosi się tylko do lepkości w wysokich temperaturach – im wyższe oznaczenie liczbowe, tym lepsze właściwości smarne oleju w wysokich temperaturach..
Inaczej ma się sprawa z olejem do dwusuwów. Tutaj klasyfikacja opiera się głównie na dwóch organizacjach – JASO i API. Obydwa rodzaje oznaczeń możecie znaleźć przy olejach w naszym sklepie. JASO FA i API TA to oleje do dwusuwów starszych konstrukcji, odpowiednio FB i TB to oleje do silników współczesnych, pracujących pod średnim obciążeniem, a FC i TC to oleje do silników współczesnych najbardziej obciążonych. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na oznaczenie JASO FD – oznacza ono oleje podobne do FC o podwyższonej zawartości środków czyszczących silnik, przydatne do maszyn takich jak pilarki czy kosiarki.
Jeśli chodzi o wybór pomiędzy syntetykami i olejami mineralnymi, kryterium jest proste – oleje syntetyczne cechuje najwyższa jakość, z kolei mineralne – najniższa. Te drugie zalecane są jedynie do starszych silników.
Przygotowywanie mieszanki do silników dwusuwowych
W nowych dwusuwach przygotowanie mieszanki olejowej czasem może nie być potrzebne, jeśli są one wyposażone w oddzielne dozowniki i silnik sam miesza olej z benzyną. Jeżeli jednak silnik nie ma takiego rozwiązania, mieszankę olejową musisz przygotować samodzielnie, najlepiej w kanistrze z benzyną.
Istotne jest trzymanie się podanych przez producenta silnika proporcji. Zarówno zbyt mała jak i zbyt duża ilość oleju w benzynie może doprowadzić do uszkodzenia silnika! Zbyt mało oleju prowadzi do zatarcia, a za dużo może spowodować szybsze zużycie silnika, w skrajnych wypadkach nawet zapieczenie się pierścieni tłoków czy mostkowanie świecy. Jeszcze raz podkreślmy - należy ściśle stosować się zaleceń podanych przez producenta. Dla ułatwienia przygotowania mieszanki, niektórzy producenci oleju jak Husqvarna lub Stiga oferują olej w specjalnych opakowaniach z miarkami pozwalającymi odmierzyć dokładnie tyle, ile będziesz potrzebować do swojej mieszanki. Przed wlaniem do baku porządnie wymieszaj obydwa składniki. Pamiętaj – nigdy nie odpalaj silnika dwusuwowego zalanego czystą benzyną.
Kiedy wymienić olej?
Silników dwusuwowych pytanie to nie dotyczy. Ważne jest, by mieszanka paliwowa nie zostawała zbyt długo w baku, z powodu wspomnianej wyżej niższej trwałości olejów 2T. Nie zostawiaj niezużytej mieszanki na dłużej niż kilka tygodni – olej utraci swoje właściwości.
Inaczej ma się sprawa z olejami 4T. Pozostają one w silniku i z czasem stają się coraz bardziej zanieczyszczone, co osłabia ich właściwości smarujące. W instrukcji obsługi swojej kosiarki czy traktorka znajdziesz zalecenia producenta odnośnie tego jak często należy wymienić olej na nowy. Nie warto zaniedbywać tej czynności serwisowej – zużyty olej znacząco zmniejsza żywotność silnika. Dobrą praktyką jest regularna wymiana oleju nawet jeżeli nie był używany jeszcze przez tyle godzin, ile sugeruje instrukcja. W rzadziej używanych maszynach ogrodowych, możesz zmieniać olej co sezon.
Podsumowanie
Streśćmy krótko najważniejsze zalecenia:
wybierając olej, trzymaj się minimalnych oznaczeń wymaganej jakości podanych przez producenta w instrukcji maszyny;
w miarę możliwości wybieraj oleje syntetyczne lub półsyntetyczne;
nie próbuj uruchamiać silnika czterosuwowego w temperaturze niższej niż zimowe oznaczenie lepkości oleju;
nie próbuj uruchamiać silnika dwusuwowego bez oleju 2T w paliwie;
mieszankę paliwową przygotowuj dokładnie w takich proporcjach, jakie zaleca producent;
regularnie zmieniaj olej po przepracowaniu liczby godzin podanej w instrukcji przez producenta lub przynajmniej raz na sezon w przypadku rzadziej używanych maszyn.
Jeśli przy wyborze i wymianie oleju będziesz trzymać się tych zasad, Twoje maszyny będą pracowały długo i bezproblemowo. Pamiętaj, że dbając o odpowiedni serwis, oszczędzasz na naprawach i wymianach pieniądze oraz swój czas.